Encyklopedia Warmii i Mazur - hasło Olszyny i inne

I http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php/Olszyny

1."Miejscowość leży w odległości 8 km na wschód od Szczytna, przy drodze krajowej nr 53 w kierunku Rozogów;" Forma odmiany "Rozogów" może i jest poprawna ale praktycznie nie używana.

2. Z tego co mi wiadomo to sołtysem tam nie jest Andrzej Bloc (ile jest jeszcze takich pomyłek w encyklopedii?) a bardzo znana osoba - Zygmunt Rząp.

https://www.google.pl/search?q=Zygmunt+Rzap+Olszyny&oq=Zygmunt+Rzap+Olszyny&aqs=chrome..69i57j0.7641j0j9&sourceid=chrome&es_sm=0&ie=UTF-8  Polecam zapoznać się z życiorysem sołtysa Olszyn. Być może warto byłoby opracować hasło mu poświęcone w Leksykonie Kultury Warmii i Mazur.

3."Wieś została założona w 1687 roku na prawie chełmińskim na 45 łanach; zasadźcą wsi był Fryderyk Speka  (?) (zob. Piasutno)."

Prawo chełmińskie obowiązywało w Prusach Książęcych do początku XVII wieku. Zawsze mi się wydawało, że wsie powstałe pod koniec XVII wieku na południowych Mazurach były zakładane w ramach osadnictwa szkatułowego. Nie wiem skąd się wzięło to prawo chełmińskie. To znaczy wiem, z  Przewodnika po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998, autorstwa I. Liżewskiej i W. Knercera. Grzegorz Białuński podaje (Osadnictwo w średniowieczu i okresie nowożytnym w: Powiat szczycieński przeszłość - współczesność, Szczytno 2006 r., s. 106-107), że począwszy od lokowanych w 1645 r. Rozóg, po Olszyny, Piasutno, Świętajno, wszystkie te i wiele innych miejscowości powstały w ramach osadnictwa szkatułowego. Książka: "Powiat szczycieński przeszłość - współczesność" może nie jest idealną monografią powiatu ale póki co nie ma lepszej. Polecam autorom encyklopedii zapoznanie się z nią i wciągnięcie jej na listę źródeł, może zamiast Historii Warmii i Mazur Stanisława Achremczyka podawanej przy każdym opracowaniu wsi, która niewiele czy czasem nawet nic do tych haseł nie wnoszącej. Dodać też trzeba, że Olszyny doczekały się dwóch książek - opracowań. Też warto byłoby to w Encyklopedii uwzględnić. Historią prawa wybitnie się nie interesuję i się na niej nie znam i całe to zamieszanie z prawem chełmińskim i osadnictwem szkatułowym jest dla mnie niejasne, bo być może jedno nie wyklucza drugiego. Może ktoś mi tę rozbieżność wyjaśni bo przyznam się, że nie ogarniam. Jeśli w odniesieniu

do Olszyn stwierdzenie, że zostały lokowane na prawie chełmińskim, jest poprawne to również poprawne będzie w

stosunku do innych wsi zakładanych w XVII wieku. To dlaczego raz się pisze o osadnictwie szkatułowym a innym razem tylko o lokacji na prawie chełmińskim?

3. " Szkoła we wsi – dwuklasowa – działała już w pierwszej połowie XIX wieku".
Czemu służy ta wyrwana z kontekstu informacja? Z tego co wiem to szkoła w Olszynach była już w pierwszej połowie XVIII wieku (M. Toeppen, Historia Mazur, s. 299). Budynek, o którym mowa w haśle zbudowany został w 1800 r. W okresie międzywojennym wzniesiono szkołę murowaną, która mocno przebudowana istnieje do dzisiejszego dnia.

4. Liga sołecka już nie istnieje i na pewno nie istniała w momencie tworzenia hasła, klub WETERAN też. Informacja jest już historyczna, a jeśli piszemy o historii to trzeba zaznaczyć, że WETERAN Olszyny grał również wyżej, niż w lidze sołeckiej.

5. "Dawny cmentarz ewangelicki, obecnie katolicki; za wsią; obok niego, w lesie, cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej".
Obok czy w obrębie cmentarza?

Sporo tego jak na jedno skromne hasło. W tym przypadku mam trochę wiedzy i literatury by sprawdzić jego merytoryczność. Co jest w innych przypadkach? Nie wiele jestem sam  w stanie tego wychwycić.

Z innych haseł:

II Gawrzyjałki
1. Tablice z nazwiskami poległych są dwie. W źródle, w którym ta informacja została znaleziona, jest to wyraźnie podane.

2. Wieś powstała w 1788 roku, a nie 1780. Nazwę zmieniła w 1928 roku, a nie w 1938.

3. "Od 1980 roku jest on siedzibą katolickiej parafii pw. św. Wojciecha."
Ciekawe. Sprawa kościoła w Gawrzyjałkach jest dosyć dobrze znana i pojawia się nawet w najnowszym opracowaniu historii Mazur.  23 XII 1981 r. podpisano akt kupna-sprzedaży kościoła i plebanii w Gawrzyjałkach. Wcześniej przez rok kościół był użytkowany przez lokalną społeczność, która siłowo przejęła go od Mazurów. Takie działanie ludzi i zamieszanego w to księdza nie spotkało się z aprobatą kurii. Święty Wojciech jako patron parafii pojawił się dopiero w 1982 r., kiedy to parafia została erygowana.

III.Szymany

1."Przed wybuchem II wojny światowej była to jedna z największych wsi w okolicy, a i obecnie należy do większych na Mazurach."
Czy Szymany nalezą do większych mazurskich wsi? Moim zdaniem to wieś średniej wielkości i nie trzeba tu pokazywać jako kontrprzykładu wsi gminnych. Wystarczy Rudka, Olszyny, Lipowiec, by ograniczyć się tylko do jednej gminy.

2. " W okolicy Szyman znajduje się dawne lotnisko wojskowe. Od lat czynione są starania o utworzenie tam międzynarodowego portu lotniczego".
Starania są czynione i owszem. Nawet zostały już zakończone, a lotnisko od dłuższego czasu jest w przebudowie. Rzecz w tym, że w opisie nie pojawiły się informację o tym, że lotnisko cywilne już jakiś czas w Szymanach działało. Wystarczy zajrzeć do Wikipedii (to taka gorsza "siostra" E.W. i M.).

Co do wsi powiatu szczycieńskiego podeślę autorom encyklopedii fundamentalne źródło informacji:

http://www.kreis-ortelsburg.info/156/wilhelmsthal.htm

Ponadto sołtysi są źle podani w następujących wsiach: Piecuchy, Małdaniec (przy okazji co to za miejscowość Czerwonym Grąd?), Szczycionek, Niedźwiedzie, Sedańsk, Siódmak, Sasek Mały, Sasek Wielki, Marksewo, Stare Kejkuty, Zielonka, Wawrochy, Wały, Romany, Lipowiec, Rudka, Olszyny, Gawrzyjałki, Szymany.

Jaki cel ma powoływanie się w Encyklopedii w opracowaniach wsi z terenu gminy Szczytno i Wielbark na referaty A. Letkiewicza? (Letkiewicz Arkadiusz, Z dziejów miasta i gminy Szczytno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, s. 30-37.) Przecież tam nie ma praktycznie żadnej wzmianki o opisywanych wsiach.

Co do zdjęć i ilustracji to coś próbują robić. Niedawno z hasła "Szczytno" usunęli zdjęcia z Ciekawych Mazur, a dodali zdjęcie z Wikipedii opublikowane na licencji, która pozwala na dowolne, nawet komercyjne korzystanie ze zdjęcia, bez konieczności podawania autora. Tylko tak się zastanawiam: skoro Encyklopedia miała być lepsza od Wikipedii, (tak powiedziano publicznie) to czy wypada teraz z tej gorszej Wikipedii korzystać? Ja bym się wstydził... Można zapytać, po co powstała Encyklopedia, która jest naśladownictwem Wikipedii i w której możemy obejrzeć częściowo takie same zdjęcia...

IV. Szczytno

1. "Według niemieckiego spisu z 1945 Szczytno zamieszkane było w 74,5% przez ewangelickich Mazurów, natomiast cały powiat zamieszkiwało procentowo 77% Polaków"

Do tej informacji mam kilka pytań. Niemcy robili jakiś spis mieszkańców w 1945 roku i to w styczniu? Jakim cudem w powiecie mieszkali w większości Polacy, a w Szczytnie Mazurzy? Co ma powiat do hasła "Szczytno"? Czy w 1945 obowiązywał podział na Polaków i Mazurów? Nie wiem skąd pochodzi informacja, ale z kontekstu i miejsca w haśle widać, że autor wierzył w to, co napisał. Widać, że nikt z podstawową wiedzą historyczną tego przed opublikowaniem nie przeczytał.

2. "W 2010 roku miasto liczyło 11 888 mieszkańców". Polecam zajrzeć do Wikipedii. Można tam przeczytać, że Szczytno ma ponad dwa razy więcej mieszkańców, niż podaje Encyklopedia. Przy okazji proszę spojrzeć z jakiego źródła korzystano w Wikipedii.

3. "Około roku 1350 powstał obóz warowny Ortulfburg, który nazwę otrzymał na cześć komtura elbląskiego Ortulfa z Trewiru." Obóz warowny?

4. "Warownię przekształcono z czasem w zamek, wznoszący się na osłoniętym wzgórzu między jeziorami Długim i Miejskim (łacińskie Sciten Maior i Sciten Minor). Jeziora zwane przez Prusów Skiten dały początek nazwie miejscowości."

W Szczytnie jest jezioro Miejskie? Jeziora dały nazwę miastu?

5. "Miasto jest siedzibą nadleśnictwa. Działa tutaj browar i Powiatowy Punkt Konsultacyjny Regionalnego Systemu Wspierania Innowacji."

W Szczytnie działa browar? Ciekawe jaki?

6. Z encyklopedii i leksykonu można się też dowiedzieć, że szczycieńskie starostwo wydaje rocznik "Z nad Pisy".

7. "W mieście funkcjonuje 5 przedszkoli, 5 szkół podstawowych, 4 gimnazja, 12 szkół licealnych, 2 technika, 3 zasadnicze szkoły zawodowe."

9. No i prawdziwa sensacja. W Szczytnie mamy:  "Parafię greckokatolicką pw. Opieki Najświętszej Maryi Panny w Olsztynie".

Twórcy Encyklopedii jej "niedociągnięcia" (ja bym to inaczej nazwał) tłumaczą tym, że projekt jest w budowie. No cóż, wydawało mi się, że encyklopedię tworzy jakiś komitet redakcyjny, że ktoś sprawdza hasła już napisane, że jest jakaś merytoryczna korekta. Jak poprawić takie hasło jak Szczytno? W takim przypadku, gdy tyle zostało namieszane, jest to bardzo trudne. Błędem było powierzenie pisania haseł osobom, które do tego się nie nadają. Twórcy Encyklopedii niech się zastanowią co będzie, jak te ich opracowania zaczną krążyć po Internecie i na przykład zaczną pojawiać się w referatach uczniowskich. Kto weźmie na siebie za to odpowiedzialność? Z tego co się orientuję nie zrobiono zastrzeżenia: "Encyklopedia w budowie - nie korzystać". Dla mnie zawartość merytoryczna haseł jest większym skandalem od standardów związanych z publikowaniem ikonografii.